فصل دوم – تأسیس حزب

ماده 2

تقاضای صـدور مجوز اولیه تاسیـس حزب توسط هیات موسـس، باید به کمیسیون احزاب ارائه شود. کمیسیون احزاب موظف است ظرف مدت سه ماه از زمان دریافت تقاضای رسمی با رعایت مواد این قانون مجوز اولیه تاسیس را ثبت و صادر نماید.
تقاضای صدور مجوز اولیه، باید حاوی مرامنامه، اساسنامه، اسامی و امضای حداقل پانزده نفر از هیات موسس باشد.
مرامنامه حزب باید متضمن مطالب زیر باشد:
الف ـ جهان‌بینی، مبانی فکری و عقیدتی در چهارچوب موازین اسلام
ب ـ اهداف، راهبردهای کلان و سیاست‌ها و برنامه‌ها در راستای رسیدن به اهداف تعیین‌شده
پ ـ رویکردهای کلی به مسائل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اجرائی و حقوقی کشور
اساسنامه حزب باید متضمن مطالب زیر باشد:
الف ـ نام کامل حزب و عنوان اختصاری آن
ب ـ نشانی مرکز اصلی و محدوده جغرافیایی فعالیت
پ ـ ساختار و ارکان حزب به همراه وظایف، نحوه فعالیت، حدود اختیارات و مسوولیت هر رکن به تفکیک و نحوه تعیین و عزل شورای مرکزی، دبیرکل و سایر ارکان به استثنای مجمع عمومی
ت ـ نحوه تصویب مرامنامه و اساسنامه و تغییر و اصلاح آنها و نحوه تصویب آیین‌نامه‌های اجرائی، مالی و دستورالعمل‌ها
ث ـ نحوه تامین منابع مالی
ج ـ نحوه عضوگیری و شرایط کلی عضویت
چ ـ نحوه انحلال و تعیین تکلیف دارایی‌ها پس از انحلال
حزب می‌تواند با رعایت شروط اصل بیست و ششم (26) قانون اساسی از هر نام و نام اختصاری و نمادی استفاده نماید مگر اسامی موهن یا مغایر با شوونات دینی، فرهنگی و همچنین عناوینی که منع قانونی دارد و یا توسط دستگاهها و نهادهای عمومی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/7/8 و یا احزاب دیگر مورد استفاده قرار گرفته‌اند و نیز عناوین مشابه آنها که عرفاً موجب اشتباه گردد، همچنین عناوین عام و غیرمسمّی به تشخیص کمیسیون احزاب
احزاب متقاضی پروانه باید در مرامنامه و اساسنامه خود صراحتاً التزام خود را نسبت به قانون اساسی و اصل ولایت مطلقه فقیه اعلام دارند.
کمیسیون احزاب می‌تواند در صورت وجود دلایل موجه مهلت احراز شرایط برای ثبت و صدور مجوز اولیه را تنها برای یک بار به مدت دو ماه تمدید نماید.
در صورت عدم احراز شرایط تاسیس حزب، کمیسیون احزاب موظف است در مدت مقرر دلایل عدم صدور مجوز و یا رد تقاضا را کتباً به اطلاع نماینده هیات موسس حزب برساند.

ماده 3

مجوز اولیه تاسیس حزب جهت راه‌اندازی آن و تحصیل شرایط برای صدور پروانه فعالیت مطابق ماده (6) این قانون و برگزاری مجمع عمومی موسس جهت تصویب مرامنامه و اساسنامه بوده و اعتبار دیگری ندارد.
هیات موسس موظف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور مجوز اولیه نسبت به تشکیل مجمع عمومی موسس جهت تصویب مرامنامه و اساسنامه اقدام نماید در غیر این صورت مجوز اولیه تاسیس باطل می‌شود.
هیات موسس می‌تواند در صورت وجود دلایل موجه و با تایید کمیسیون احزاب این مهلت را تنها برای یک بار به مدت سه ماه تمدید کند.
تا زمانی که احزاب پروانه فعالیت نهائی را دریافت نکرده‌اند حق فعالیت حزبی ندارند.

ماده 4

متقاضیان تاسیس حزب و عضویت در آن باید دارای شرایط زیر باشند:
1) اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه
2) داشتن تابعیت ایرانی
3) داشتن سن حداقل بیست و پنج سال تمام
4) داشتن حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن
5) عدم سوء پیشینه کیفری موثر
1) اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه
2) داشتن تابعیت ایرانی
3) داشتن سن حداقل هجده سال تمام
4) عدم سوء پیشینه کیفری موثر

ماده 5

اشخاص زیر از حق تاسیس حزب یا عضویت در آن محرومند:
الف ـ کلیه اعضای دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی رژیم طاغوت، ساواک منحله، فراماسون‌ها، کسانی که در فاصله 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357 به وزارت رسیده و یا به عضویت مجالس شورای ملی یا سنا درآمده‌اند، اعضای موثر رژیم سابق و حزب رستاخیز و اعضای گروهک‌های غیرقانونی محارب و ضد انقلاب به تشخیص مراجع ذی‌صلاح
ب ـ محکومان به جرائم ضد امنیت داخلی و خارجی کشور
پ ـ مظنونان به جاسوسی حسب تشخیص وزارت اطلاعات یا سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تا قبل از صدور حکم برائت از دادگاه صالح
ت ـ متجاهران به فسق و فجور، مشهوران به فساد و قاچاقچیان با استعلام از دستگاه قضائی و نیروی انتظامی
ث ـ کسانی که به موجب احکام قطعی دادگاهها از حقوق اجتماعی محروم شده‌اند.
ج ـ اعضای موثر احزاب منحل شده‌ای که در زمان انحلال عضو موثر باشند و انحلال حزبشان به حکم دادگاه و به دلیل ارتکاب جرم بوده است، به مدت پنج سال
چ ـ قضات و کارکنان شاغل وزارتخانه‌های اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین پرسنل شاغل در نیروهای نظامی و انتظامی و سایر افرادی که طبق قوانین از عضویت در احزاب و تشکلهای سیاسی محروم شده یا می‌شوند.

ماده 6

پروانه فعالیت نهائی برای احزاب ملی یا استانی در صورتی صادر می‌گردد که حائز شرایط زیر باشند:
1ـ ارائه اسناد برگزاری مجمع عمومی موسس با حضور حداقل سیصد نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از استان‌های کشور
2ـ ارائه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک‌سوم از مراکز استان‌های کشور
3ـ عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
1ـ ارائه اسناد برگزاری مجمع عمومی موسس مطابق یکی از موارد زیر:
ـ با حضور حداقل یکصد نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان‌های استان با جمعیت تا یک و نیم میلیون نفر
ـ با حضور حداقل یکصد و پنجاه نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان‌های استان با جمعیت تا سه میلیون نفر
ـ با حضور حداقل دویست نفر از اعضای رسمی در بیش از نیمی از شهرستان‌های استان با جمعیت بیش از سه میلیون نفر
2ـ ارائه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک‌سوم از شهرستان‌های استان
3ـ عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
عضویت در یک حزب ملی و استانی به طور همزمان منعی ندارد ولی هیچ شخصی نمی‌تواند به صورت همزمان عضو موثر بیش از یک حزب ملی یا استانی باشد.

ماده 7

کمیسیون احزاب موظف است پس از بررسی شرایط موضوع ماده (6) حداکثر ظرف مدت پنج ماه از تاریخ ارائه درخواست در مورد صدور یا عدم صدور پروانه اعلام نظر کند. پروانه فعالیت احزاب ملی یا استانی ظرف مدت یک ماه از زمان اعلام احراز شرایط، به امضای وزیر کشور صادر می‌شود.
در صورتی که این کمیسیون در مدت مقرر اعلام نظر نکند وزیر کشور موظف است ظرف مدت یک ماه پس از انقضای مهلت، پروانه فعالیت نهائی را صادر کند.
در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مراتب کتباً به متقاضیان حزب اعلام می‌شود. متقاضیان پروانه فعالیت می‌توانند ظرف مدت یک ماه از تاریخ اعلام نظر به تصمیم کمیسیون اعتراض نمایند. در صورت اعتراض، کمیسیون ماده (10) موظف است حداکثر ظرف مدت سه ماه نسبت به اعتراض متقاضیان پروانه فعالیت رسیدگی و اعلام نظر کند.
در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مجوز اولیه صادرشده باطل می‌شود و هیات موسس حق هیچ‌گونه فعالیتی تحت عنوان مجوز اولیه مذکور را ندارد.
پس از صدور پروانه، مرامنامه و اساسنامه حزب باید از طریق کمیسیون احزاب به هزینه حزب در روزنامه رسمی چاپ و منتشر گردد.

ماده 8

در صورتی که دو یا تعداد بیشتری از احزاب ملی یا استانی قصد ادغام با یکدیگر را داشته باشند، باید موضوع را به کمیسیون احزاب موضوع ماده (10) این قانون اعلام و مرامنامه و اساسنامه و مدارک مورد نیاز در این قانون را جهت بررسی به کمیسیون ارائه دهند. کمیسیون موظف است پس از بررسی‌های لازم بدون رعایت نوبت جهت صدور پروانه حرب اقدام نماید. در این صورت حزب جدید جهت فعالیت نیازی به صدور مجوز اولیه تاسیس ندارد.

ماده 9

کلیه احزاب موظفند تغییرات مربوط به مرامنامه، اساسنامه، شورای مرکزی، دبیرکل و بازرسان و صورتجلسات برگزاری کنگره‌های خود را به کمیسیون احزاب اعلام نمایند.
احزاب موظفند برای شرکت نماینده کمیسیون احزاب در کنگره‌های خود، دو هفته قبل از برگزاری، مراتب را به اطلاع کمیسیون برسانند. عدم حضور نماینده کمیسیون مانع برگزاری کنگره نخواهد بود.
پس از برگزاری اولین مجمع عمومی موسس در صورت تقاضای یک‌سوم از اعضای شورای مرکزی یا بیست درصد (20%) اعضای مجمع عمومی حزب، کمیسیون احزاب موظف است نماینده‌ای جهت نظارت بر انتخابات شورای مرکزی معرفی کند.
چنانچه تغییرات اعلام شده در این ماده موجب مغایرت مرامنامه یا اساسنامه حزب با تبصره (5) ماده (2) شود یا تغییر بعضی از اعضای شورای مرکزی مشمول حکم ماده (5) گردد، کمیسیون ضمن دادن تذکر کتبی مراتب را حداکثر ظرف مدت سه ماه به حزب اعلام می‌کند. حزب موظف است ظرف مدت سه ماه اصلاحات لازم را انجام دهد و نظر کمیسیون را تامین کند. در صورت عدم تامین نظر کمیسیون، پروانه فعالیت حزب توقیف می‌گردد و رفع توقیف پروانه فعالیت منوط به انجام اصلاحات مورد نیاز از سوی حزب می‌باشد در غیر این صورت مطابق بند (3) ماده (20) اقدام می‌شود.
ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ توقیف پروانه توسط کمیسیون احزاب، حزب می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند.

ماده 10

به منظور صدور پروانه جهت تشکیل حزب و نظارت بر فعالیت احزاب و انجمن‌های اقلیت‌های دینی و انجام وظایف تصریح شده در این قانون، کمیسیون احزاب به شرح زیر در وزارت کشور تشکیل می‌شود:
1ـ نماینده دادستان کل کشور
2ـ نماینده رئیس قوه قضائیه
3ـ یک نماینده از میان دبیران کل احزاب ملی و یک نماینده از میان دبیران کل احزاب استانی دارای پروانه فعالیت بدون حق رای
4ـ معاون سیاسی وزارت کشور
5 ـ دو نماینده به انتخاب مجلس شورای اسلامی از بین نمایندگان داوطلب
اعضای موضوع این ماده باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون، انتخاب و به وزارت کشور معرفی شوند. وزارت کشور موظف است حداکثر تا ده روز پس از آن، اولین جلسه کمیسیون را تشکیل دهد.
اعضای کمیسیون برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند و تا معرفی اعضای جدید به کار خود ادامه می‌دهند.
نمایندگان موضوع بند (3) موضوع این ماده به انتخاب دبیران کل احزاب ملی و استانی و با نصاب اکثریت مطلق آراء آنها انتخاب می‌شوند. نحوه برگزاری این انتخابات براساس دستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد کمیسیون احزاب به تصویب وزارت کشور می‌رسد.
کمیسیون می‌تواند از نمایندگان سایر سازمان‌ها و افراد صاحب نظر جهت مشاوره دعوت به عمل آورد.
جلسات کمیسیون با حضور پنج نفر از اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات آن با رای حداقل چهارنفر از اعضاء معتبر می‌باشد.
اعتبار مورد نیاز کمیسیون احزاب که هر سال در بودجه سالانه وزارت کشور پیش‌بینی می‌شود، ذیل ردیف مستقل لحاظ می‌گردد.
معاون سیاسی وزیر کشور، رئیس کمیسیون است و نایب رئیس از میان اعضاء انتخاب می‌شود. دبیر کمیسیون به پیشنهاد رئیس کمیسیون و با رای اعضاء انتخاب می‌گردد. چنانچه دبیر از میان اعضاء نباشد، بدون حق رای در جلسات کمیسیون شرکت می‌کند.

ماده 11

وظایف و اختیارات کمیسیون احزاب مطابق مفاد این قانون به شرح زیر است:
1ـ بررسی شرایط متقاضیان تاسیس حزب، ثبت و صدور مجوز اولیه تاسیس، شرایط اعضای شورای مرکزی ، دبیرکل، بازرسان و مسوولان شعب استانی
2ـ احراز شرایط موضوع مواد(6) و (8) و صدور پروانه فعالیت نهائی حزب
3ـ رسیدگی و تایید مرامنامه و اساسنامه و تغییرات احتمالی در آنها و اتخاذ تصمیم براساس این قانون
4ـ نظارت بر انتخاب شورای مرکزی احزاب و نیز کنگره‌های حزبی آنها طبق ماده (9) این قانون
5 ـ بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد تخلفات موضوع ماده(18) این قانون
6 ـ بررسی و اتخاذ تصمیم در خصوص درخواست برگزاری تجمعات و راهپیمایی‌ها
7ـ بررسی گزارش‌های مالی و عملکرد سالانه احزاب
8 ـ اتخاذ تصمیم در مورد میزان پرداخت کمک به احزاب در چهارچوب قوانین و مقررات جاری
9ـ رسیدگی به گزارش‌های مستند اشخاص حقیقی و حقوقی از احزاب در چهار‌چوب این قانون
10ـ توقیف پروانه فعالیت احزاب و معرفی آنها به دادگاه ذی‌صلاح جهت انحلال طبق ماده (19) این قانون

ماده 12

مرجع رسیدگی به شکایات احزاب از تصمیمات و اقدامات کمیسیون احزاب، دیوان عدالت اداری است.

445